formeel en informeel leiderschap
In dit blogartikel leg ik uit wat formeel en informeel leiderschap is. Als psycholoog en socioloog ondersteun ik leiders en ondernemers bij duurzame en effectieve veranderprocessen.
Formeel en informeel leiderschap
Wat is het verschil tussen formeel en informeel leiderschap? En kun je zelf invloed uitoefenen, ook wanneer je formeel geen leider bent? Je leest het in dit artikel. Het artikel bestaat uit verschillende alinea’s uit het handboek ‘Leiderschap – Ervaar rust tijdens verandering en conflicten‘ dat ik geschreven heb.
In dit boek belicht ik de menselijke kant van leiderschap en veranderprocessen. Het is een kant die vaak onderbelicht blijft en tegelijkertijd veel invloed heeft op de duurzaamheid, constructiviteit en effectiviteit van veranderprocessen. In dit artikel licht ik de aspecten formeel en informeel leiderschap toe.
formeel leiderschap
De klassieke definitie van leiderschap is “een proces waarbij een individu een groep van mensen beïnvloedt om een bepaald doel te bereiken” [bron]. Veel mensen denken bij leiderschap in eerste instantie aan een manager. Iemand die voor een groep mensen een visie of doel formuleert en een richting geeftaan hoe deze visie of dit doel gerealiseerd dient te worden. De leider legt aan belanghebbenden binnen en buiten de groep verantwoording af over de besluiten die hij of zij neemt. Deze vorm van leiderschap wordt formeel leiderschap genoemd en heeft nauwe connecties met hiërarchie, positie en formele macht.
Vanuit formeel leiderschap wordt een kader voor verdere handelingen vorm gegeven. Het geeft structuur en helderheid over hoe er samengewerkt dient te worden. Dat kan erg prettig zijn. Wel is een nuancering nodig: het maakt op papier duidelijk hoe dingen horen te verlopen. De praktijk is vaak een stuk weerbarstiger. Bij de vertaling van papier naar praktijk dienen vaak een aantal hobbels te worden genomen. Je kunt het vergelijken met hoe je met jezelf omgaat. Wanneer je in je hoofd iets bedenkt dat niet aansluit bij hoe je je voelt of wat je nodig hebt, is de kans groot dat je iets anders gaat doen dan je had bedacht.
Formeel leiderschap geeft structuur en helderheid over hoe er samengewerkt dient te worden.
Managers en werknemers, ouders en kinderen, leerkrachten en leerlingen, therapeuten en clienten: ieder geeft leiding en richting vanuit z’n eigen rol en positie.
menselijkheid als verbindende schakel
Zo gaat het ook bij groepen mensen. Als een leider vertrouwen en oefenruimte schenkt aan zijn teamleden, garandeert dit niet dat zij een groei zullen doorlopen. Mensen moeten namelijk ook in staat zijn om de ruimte en het vertrouwen die worden geboden, te benutten. Oftewel: ze hebben het nodig om ook van binnen ruimte toe te laten en vertrouwen te ontvangen. Alleen dan kan hun zelfvertrouwen groeien en zetten ze stappen vooruit.
Groeien is voor veel mensen echter eng. Verandering ook. Het werpt je als het ware terug op jezelf. Mensen vallen bij uitnodigingen voor groei of verandering daarom vaak terug op hun eigen individuele ontwikkelingsniveau. De mate waarin ze op dat moment vaardig zijn en vertrouwen hebben in het op een opbouwende manier omgaan met pijn, emoties en gevoelens als onzekerheid of angst.
het is een uitdaging
Het is een uitdaging om vanuit formeel leiderschap organisatiedoelen te formuleren en realiseren. Zelfs wanneer een doel helder is geformuleerd, is het maar de vraag in hoeverre andere mensen in de praktijk handelen in overeenstemming met, en ten dienste van, dit doel. De realiteit van leiderschap is daarom genuanceerd en complex. Elke laag in de organisatie en afdeling kent zo zijn eigen doelen, taken en uitdagingen. En ook z’n eigen cultuur.
Dit maakt dat contact, communicatie en afstemming tussen de verschillende lagen en afdelingen voortdurend aandacht, tijd en moeite vragen. De mate waarin je erin slaagt om helder en constructief contact te maken, te communiceren en te verbinden, bepaalt voor een belangrijk deel de kwaliteit van samenwerken. Deze kwaliteit werkt door in de kwaliteit van de dienst of het product dat je levert.
De mate waarin je erin slaagt om helder en constructief contact te maken, te communiceren en te verbinden, bepaalt voor een belangrijk deel de kwaliteit van samenwerking.
Niet de leider zelf, maar degene die de verandering van binnenuit doorloopt is uiteindelijk leidinggevend bij veranderprocessen.
informeel leiderschap
Elke groep mensen heeft naast formeel leiderschap daarom ook informeel leiderschap nodig. Dit zijn mensen die, ongeacht hun plek of rol in de groep, zich geïnspireerd verbinden met de taak of opdracht en hierdoor een motiverende uitwerking hebben op anderen. Informele leiders zijn degenen die vanuit een intrinsieke (innerlijke) motivatie hun schouders zetten onder een bepaalde klus zonder de formele grenzen van hun functie te betwisten. Ze zitten zelf lekker in hun vel en ervaren hierdoor van binnenuit een natuurlijke draagkracht waarmee ze anderen (on)bewust ondersteunen en inspireren.
Informele leiders communiceren helder en constructief, stellen op een opbouwende manier kritische vragen en brengen de uitvoering van een project zo een stuk verder. Deze leiders zijn energiek, nemen initiatief, leggen verbindingen en proberen dingen uit. Ze observeren hun omgeving en stemmen af op wat nodig is. Ze luisteren goed naar anderen, kunnen op een opbouwende manier feedback ontvangen en leren van hun fouten. Informele leiders hebben realiteitszin, kijken kritisch naar zichzelf en gaan moeilijkheden niet uit de weg. Het zijn mensen die emotioneel en mentaal krachtig staan, zonder anderen te overheersen of iets op te leggen. Dit alles maakt dat ze prettige collega’s zijn om mee samen te werken.
tot slot
Hopelijk heeft bovenstaande informatie het verschil tussen formeel en informeel leiderschap verder kunnen ophelderen voor je. Ongeacht of jij een formeel en/of informeel leider bent, kun je altijd invloed uitoefenen op een veranderproces. Natuurlijk is het voor jou en anderen het fijnste wanneer je dit op een constructieve manier doet. Je hebt het hiervoor nodig om je zorg te dragen voor, en rekening te houden met, de psychologie van de menselijke natuur. Mensen willen namelijk best veranderen, ze weten vaak alleen niet hoe. Het is aan leiders, formeel en informeel, de taak om zichzelf en anderen de weg te wijzen.
Op deze pagina vind je een helder overzicht van wat ik je kan bieden in het ontwikkelen van jouw leiderschap. Je vindt er blogartikelen en een helder stappenplan. Het stappenplan helpt je om denken, voelen en doen meer in balans te krijgen. Zodat je rust en balans kunt ervaren in jezelf EN in jouw leiderschap.
Ongeacht of jij een formeel en/of informeel leider bent, kun je altijd invloed uitoefenen op een veranderproces.
TIP!
Het handboek ‘Leiderschap – Ervaar rust tijdens verandering en conflicten’ is een aanrader voor iedereen die wil leren over formeel en informeel leiderschap.
Leiderschap draait om dienstbaarheid. Verbind je diep(er) met jouw en andermans menselijkheid en ervaar rust tijdens verandering en conflicten.
over mij
Met 3 propedeuses (bedrijfskunde, sociologie en psychologie), 2 doctoraal bullen (psychologie en sociologie), een Europese registratie in Psychotherapie, diepgaande levenservaring en een unieke ervaringsgerichte aanpak, bied ik een stevige basis voor jouw en jullie ontwikkeling.
Ik heb ruim 25 jaar werkervaring, waarvan 20 jaar als zelfstandig ondernemer.
Zowel online als offline ben ik een natuurlijke leraar. Het trainingsmateriaal dat ik ontwikkel (zoals online cursussen, boeken, webinars en meer) biedt ondersteuning bij de ontwikkelbehoefte van jezelf, jouw klanten en je collega’s.
Mijn advies- en leertrajecten hebben impact: ze zijn krachtig en tegelijkertijd subtiel. Zullen we aan de slag?
Wendy van Mieghem
Voorkomen van langdurige stress en herstel na burn-out
Verwacht!
De praktische gids Leven met stress en burn-out
in de webshop
Waarom psychologie boeken?
Hoi, mijn naam is Wendy van Mieghem. Met individuele begeleiding en leertrajecten ondersteun ik leiders en ondernemers bij duurzame veranderprocessen.
Overal ter wereld is menselijk lijden, groot en klein. Ver weg en dichtbij. Ieder mens heeft hier zijn eigen weg uit te vinden. Maar dat betekent niet dat je het alleen hoeft te doen. De psychologie boeken en trainingen die ik ontwikkel, helpen jou en anderen om van binnenuit te herstellen, veranderen en groeien. Persoonlijk en professioneel.
Duurzaam veranderen is goed mogelijk. Ook ten dienste van langetermijnwelzijn. Het vraagt ‘slechts’ een andere manier van contact maken en verbinden. En ja, ook een andere manier van ondernemen en werken.
Juist door je menselijkheid beter te leren kennen en je er meer mee te verbinden, wordt het mogelijk om op een opbouwende manier om te gaan met jezelf, met elkaar en met onze omgeving.
Duurzaam veranderen doen we samen. Help mij om jou en anderen te ondersteunen bij emotioneel en mentaal welzijn. Bestel een boek!
#mentalhealthforall
Wendy van Mieghem
10% korting op je eerste bestelling.
Schrijf je in voor de maandelijkse nieuwsbrief en blijf op de hoogte over duurzaam veranderen events, nieuwe producten en meer. In de bevestigingsmail staat een unieke kortingscode waarmee je 10% korting ontvangt op je eerste bestelling (boeken en aanbiedingen uitgezonderd).